Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu (TİHEK) Başkanı Prof. Dr. Muharrem Kılıç, geçen yıl engellilik temelinde ayrımcılığa ilişkin 28, bu yıl da yaklaşık 5 ayda 13 karar verdiklerini ve ihlal durumunda yaklaşık 90 bin lira idari yaptırım uyguladıklarını bildirdi.
AA muhabirine 10-16 Mayıs Engelliler Haftası’na ilişkin açıklamalarda bulunan Kılıç, TİHEK’in, engellilik temelinde ortaya çıkan ayrımcılıkların önlenmesi bakımından icrai bir kurum olduğunu ve bu yönde başvurular aldıklarını belirtti.
Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu Kanunu’nda sıralanan ayrımcılık temellerinden bazılarının engellilik, cinsiyet, yaş, dini inanç, siyasi görüş olduğunu anımsatan Kılıç, engellilik temelinde herhangi bir ayrımcılığın ortaya çıkmaması adına makul düzenlemelerin yapılması için kamusal yükümlülükler bulunduğunu dile getirdi.
Engellilerin toplumsal yaşama katılabilmelerinin sağlanması gerektiğine işaret eden Kılıç, şöyle devam etti:
“Engellilik temelinde herhangi bir ayrımcılığın ortaya çıkması noktasında baktığımız zaman, bir ayrımcılık türü olarak ona ilişkin ister kamu kurumları olsun, ister özel hukuk tüzel kişileri olsun, özel firmalar olsun bu noktada bir kamusal yükümlülükleri söz konusu. Engelli haklarına ilişkin bizim de taraf olduğumuz Birleşmiş Milletler sözleşmesi devletlere yükümlülük getiriyor. Bu doğrultuda bütün engelli yurttaşların toplumsal yaşama etkin şekilde katılabilmesinin olanaklı kılınması gerekiyor.”
Devletlere verilen yükümlülüklerin yerine getirilmesi noktasında insan hakları kurumlarının da yükümlülükleri bulunduğunu aktaran Prof. Dr. Kılıç, bu kapsamda “engellilik temelinde ayrımcılığa maruz kalmanın önlenmesi”nin birinci planda olduğunu dile getirdi.
Kılıç, “Burada temel, esas ilke; hukuken tanınmış bütün hak ve hürriyetlerden bütün yurttaşların eşit bir şekilde yararlanması. Mutlaka pozitif birtakım girişimlerin yapılması gerekiyor.” dedi.
90 bin lira idari yaptırım uygulanıyor
TİHEK’in ayrımcılık yasağının ihlali sonucuna vardığı durumlarda idari para cezası verme yetkisi bulunduğunu bildiren Kılıç, “Yaşamın olağan akışı içerisinde eşitliği zedeleyebilecek, ayrımcılığın ortaya çıkmasına yol açabilecek durumlarla ilgili yargısal süreçlerin dışında bir hak arama kurumu olarak TİHEK, engelli yurttaşlarımızın başvuruları doğrultusunda kararlar veriyor. Bunlar da yaptırıma bağlanıyor. Bu yıl için 90 bin lira civarında idari yaptırım uyguluyoruz.” bilgisini paylaştı.
Amaçlarının sadece maddi yaptırım uygulamak olmadığını belirten Kılıç, ihlal kararlarının manevi anlamda toplumda duyarlılık oluşturduğunu kaydederek, “Engelli haklarına ilişkin topyekun duyarlılık olursa, yaşam engelli yurttaşlarımız açısından daha kolay, daha erişilebilir, toplumsal katılım noktasında daha etkin bir hal alabilir.” diye konuştu.
Kılıç, TİHEK’in, engellilere yönelik ayrımcılık yasağı ihlali kararlarının yanı sıra farkındalık arttırıcı faaliyetlerde de bulunduğunu söyledi.
2022’de engellilik temelinde 28 ihlal kararı verildi
Kurumun ihlal kararlarına ilişkin bilgi veren Kılıç, “Geçen yıl engellilik temelinde ayrımcılığa ilişkin 28 karar verdik. Bu yıl yaklaşık 5 aylık süre zarfında 13 karar verdik.” diye konuştu.
TİHEK’in engelli hakları konusunda önemli tavsiyeler içeren raporlama faaliyetleri de bulunduğunu belirten Kılıç, “engelsiz bir toplum, engelsiz bir dünya” ideali çerçevesinde bütün engelli yurttaşların toplumsal yaşamlarının daha erişilebilir ve konforlu olması için çalıştıklarını ifade etti.
